نقص خوانائی
نقص خوانايي (Dyslexia) وضعيتي است که در آن، عملکرد نامناسب مغز باعث مي‌شود که فرد در تشخيص و پردازش کلمات نوشته شده يا گفته شده با مشکل مواجه گردد. افرادي که داراي نقص خوانايي هستند نوعاً با خواندن و نوشتن مشکل دارند. در بعضي موارد، ممکن است در گفتار و نيز درک و به کارگيري زبان هم مشکل داشته باشند. راهنماي تشخيصي و آماري اختلالات رواني (DSM) اين بيماري را به عنوان يک «اختلال خوانايي» رده‌بندي کرده است.
نقص خوانايي يکي از شايع‌ترين اختلالات يادگيري است و غالباً تا زماني که کودک به مدرسه نرفته آشکار نمي‌شود. نشانگان نقص خوانايي شامل مشکل در تشخيص حروف و کلمات چاپي و فهم مطلب خوانده شده است. افرادي که داراي اين اختلال هستند ممکن است به هنگام خواندن، کلمات يا حروف را وارونه کنند.
تشخيص زود هنگام نقص خوانايي بسيار اهميت دارد. براساس آمار منتشر شده از سوي «انجمن بين‌المللي نقص خوانايي»، در حدود 74 درصد کودکاني که تا پيش از سال سوم دبستان مورد درمان قرار نگيرند تا سال نهم تحصيل همچنان در خواندن مطالب ضعيف خواهند ماند. نقص خوانايي از طريق يک آزمايش واحد، قابل تشخيص نيست. پزشک معمولاً پيشنهاد مي‌کند که کودک تحت آزمايش‌هاي متعددي توسط متخصصان قرار گيرد تا طبيعت دقيق اختلال تعيين گردد.
نقص خوانايي قابل درمان نيست. البته روش‌هاي آموزشي خاص مي‌تواند به افراد کمک کند تا با استفاده از بينايي، شنوايي، لمس کردن، مهارت‌هاي خوانايي و پردازشي خود را بهبود بخشند. افرادي که داراي نقص خوانايي حاد باشند ممکن است هرگز خواننده خوبي نشوند امّا کساني که سطح خفيف‌تري از اين اختلال را داشته باشند ممکن است نهايتاً بتوانند مثل مردم عادي به خواندن مطالب بپردازند.
درباره نقص خوانايي
نقص خوانايي وضعيتي است که در آن، فرد قادر نيست کلمات نوشته شده را از چشم‌ها به مغز به درستي پردازش کند. اين اختلال خوانايي مانع مي‌شود که فرد کلمات را به طور کامل و دقيق تشخيص دهد. کساني که دچار اين اختلال باشند در فهم مطالب خوانده شده و تلفظ صحيح مشکل دارند. راهنماي تشخيصي و آماري اختلالات رواني (DSM) اين بيماري را به عنوان يک «اختلال خوانايي» رده‌بندي کرده است.
افرادي که به نقص خوانايي مبتلا هستند داراي مشکل هوشي يا اختلال بصري نيستند. بلکه يک اختلال عصب شناسي باعث مي‌شود که مغزشان اطلاعات را به گونه متفاوتي از اغلب افرادي که اين وضعيت را ندارند پردازش کند. اين مسأله باعث اختلال در توانايي خواندن و نوشتن و گاهي اوقات منجر به مشکلات کلامي و زباني مي‌شود. به دليل آن که افرادي که دچار نقص خوانايي هستند در خواندن و نوشتن مشکل دارند، به روش‌هاي آموزشي خاصي براي دانش‌اندوزي، تقويت واژگاني و بسط يادگيريشان نياز دارند. برخي افرادي که علاوه بر اين اختلال داراي اختلال نقص‌توجه/ بيش فعالي (ADHD) نيز باشند با چالش بزرگ‌تري براي غلبه بر نقص خوانايي روبرو خواهند بود.
نقص خوانايي يکي از شايع‌ترين اختلالات يادگيري است. براساس آمار منتشر شده از سوي مرکز ملي ناتواني‌هاي يادگيري، تخمين زده مي‌شود که بين 4 تا 15 درصد جمعيت تحت تأثير اين اختلال قرار داشته باشند. به علاوه، بر اساس گزارش انجمن بين‌المللي نقص خوانايي، بين 70 تا 80 درصد کودکاني که خدمات آموزشي خاص دريافت مي‌کنند، داراي نوعي از اختلال خوانايي هستند. اين اختلال، زنان و مردان را به يک نسبت تحت تأثير قرار مي‌دهد و از لحاظ نژادي يا گروه اجتماعي- اقتصادي نيز تفاوتي نمي‌کند.
افرادي که داراي نقص خوانايي حاد باشند ممکن است هرگز خواننده کاملي نشوند امّا کساني که سطح خفيف‌تري از اين اختلال را داشته باشند ممکن است نهايتاً بتوانند در سطح نرمال و عادي سنشان به خواندن مطالب بپردازند.
نقص خوانايي يک مشکل عصب شناختي است که از عملکرد نامناسب مغز در رابطه با زبان نتيجه مي‌شود. خواندن مستلزم اين است که چشم‌ها و مغز به شيوه پيچيده‌اي با همديگر کار کنند. چشم‌ها بايد بر روي کلمات نوشته شده تمرکز کنند و در همان حال مغز بايد حرکت چشم‌ها در طول صفحه را کنترل کند. به علاوه، مغز بايد درک کند که چگونه کلمات کنار هم قرار گرفته‌اند و چگونه حروف تلفظ مي‌شوند. مغز به هنگام پردازش کلمات، تصاوير و ايده‌ها را مي‌سازد، ايده‌هاي جديد را با آنچه تا کنون مي‌داند مقايسه مي‌کند و اين ايده‌ها را در حافظه ذخيره مي‌سازد.
سوء عمل در هر يک از بخش‌هاي مراکز بينايي، زبان يا حافظه در مغز- يا در سلول‌هاي عصبي ارتباط دهنده اين مراکز- مي‌تواند به نقص خوانايي بينجامد. افرادي که داراي نقص خوانايي هستند مغزشان به گونه متفاوتي از ديگران سيم‌پيچي شده است. آزمون‌هاي تصويري نشان مي‌دهد که هنگامي که افرادي که دچار نقص خوانايي هستند مطلبي را مي‌خوانند، بخش‌هاي متفاوتي از مغزشان، درمقايسه با افراد عادي، فعّال مي‌شود.
افرادي که داراي نقص خوانايي هستند، واحدهاي پايه کلام، معروف به «واج‌ها» را به سختي تشخيص ميدهند. آنها همچنين در تشخيص طبيعت صداها (آواشناسي) و روشي که صوت در درون يک زبان خاص عمل مي‌کند (واج‌شناسي) مشکل دارند. اين مسأله، ارتباط دادن يک صدا با نماد حرفي آن صدا را براي آنان مشکل مي‌سازد. اين اختلالات نشان مي‌دهد که چرا نقص خوانايي ممکن است به مشکلات کلامي و زباني نيز بينجامد. نقص خوانايي ارثي است و ممکن است از والدين به فرزندان منتقل گردد.
علائم و نشانه‌هاي نقص خوانايي
نقص خوانايي ممکن است تا زماني که کودک به مدرسه نرفته آشکار نگردد زيرا اين زماني است که اغلب کودکان شروع به يادگيري خواندن مي‌کنند (در حدود 6 سالگي.) البته والدين مي‌توانند با توجه به علائم هشدار دهنده‌اي که ممکن است نشانه نقص خوانايي باشد، زودتر به اين اختلال پي ببرند. کودکي که ديرتر از حدّ معمول زبان باز مي‌کند، کلمات جديد را به سختي ياد مي‌گيرد و در قافيه‌سازي مشکل دارد ممکن است علائم نقص خوانايي را نشان مي‌دهد.
زماني که کودک مدرسه رفتن را آغاز مي‌کند معمولاً علائم نقص خوانايي بيشتر آشکار مي‌گردند. البته در بعضي موارد، کودک تا وقتي که سعي در يادگيري مهارت‌هاي پيچيده‌تر زباني نکرده است، مشکلي درخواندن و نوشتن ندارد.
نشانه‌هاي نقص خوانايي شامل مشکل در تشخيص حروف و کلمات چاپي و فهم مطالب خوانده شده است. افرادي که دچار نقص خوانايي هستند ممکن است به جاي چپ به راست از راست به چپ بخوانند و نير در دنبال کردن مطالبي که سريع گفته مي‌شود يا به يادآوردن مطالب به ترتيب دنباله‌اي مشکل داشته باشند.
نقص خوانايي ممکن است باعث شود که افراد حروف يا کلمات را وارونه کنند امّا اين حالت در همه افراد وجود ندارد. کودک ممکن است حرف «b» را به صورت «d» و يا کلمه ton را به صورت not ببيند. معمولاً اين وارونه‌سازي بعد از سن 6 سالگي از بين مي‌رود امّا بعضي از کودکاني که داراي نقص خوانايي هستند، وارونه‌سازي حروف و کلمات را تا سنين بالاتر نيز ادامه ميدهند. افرادي که دچار نقص خوانايي باشند در مشاهده مشابهت‌ها و اختلاف‌ها در حروف و کلمات مشکل دارند و ممکن است اداي کلمات جديد يا ناآشنا برايشان سخت باشد. نقص خوانايي همچنين ممکن است باعث شود که افراد فواصل را گم کنند و کلمات را به يکديگر در آميزند.
نقص خوانايي مي‌تواند برقراري ارتباط را مشکل سازد و کساني که دچار آن باشند ممکن است در سازماندهي افکار يا انتخاب واژگان مناسب براي بيان ايده‌هايشان با مشکل روبرو گردند. آنها همچنين ممکن است در درک حرف‌هاي ديگران مشکل داشته باشند. کساني که داراي نقص خوانايي هستند با دستورالعمل‌هاي طولاني و ايده‌هاي پيچيده، مشکل جدّي دارند و يادگيري زبان خارجي و درک افکار انتزاعي، مثل جوک‌ها يا ضرب‌المثل‌ها، برايشان بسيار چالش برانگيز است.
از آنجا که خواندن، جزء مهمي از بسياري از اشکال يادگيري است، افرادي که نقص خوانايي داشته باشند غالباً در يادگيري موضوعات ظاهراً نامربوط مثل رياضيات يا علوم، ناتواني دارند. چنانچه نقص خوانايي مورد درمان قرار نگيرد مي‌تواند باعث کمبود اتکاء به نفس، افسردگي يا اضطراب در کودک گردد و به صورت مشکلات رفتاري و کناره‌گيري از دوستان، والدين و ديگران نمود يابد.
روش‌هاي تشخيص نقص خوانايي
تشخيص زود هنگام نقص خوانايي در کساني که به اختلال يادگيري دچار هستند اهميت بسيار دارد. تنها در اين صورت است که مي‌توان سطح درک آنها از مطلب خوانده شده را به سطح عادي و قابل قبولي رساند. بر اساس آمار منتشر شده از سوي «انجمن بين‌المللي نقص خوانايي» در حدود 74 درصد کودکاني که تا پيش از سال سوم دبستان مورد درمان قرار نگيرند تا سال نهم تحصيل همچنان در خواندن مطالب ضعيف خواهند ماند. مشکلات زباني يا گفتاري يا مشکلات خواندن مي‌تواند توسط اولياء يا معلمان تشخيص داده شود و بهتر است در اين حالت، کودک را هر چه زودتر نزد پزشک برد. پزشک پرونده کامل پزشکي براي کودک تشکيل خواهد داد و احتمالاً با انجام يک آزمايش کامل، به ارزيابي رشد عمومي کودک خواهد پرداخت.
نقص خوانايي از طريق يک آزمايش واحد قابل تشخيص نيست. پزشک معمولاً پيشنهاد مي‌کند که کودک تحت آزمايش‌هاي متعددي توسط متخصصان قرار گيرد تا ميزان اختلال به دقت تشخيص داده شود. بسياري از اين آزمايش‌ها براي کنار گذاشتن شرايط ديگري که مي‌توانند همين نشانه‌ها را داشته باشند طراحي شده‌اند. بينايي، شنوايي و عملکرد عصب‌شناختي مورد آزمايش قرار مي‌گيرد تا مشخص شود اختلال ديگري عامل مشکل در خواندن و نوشتن نباشد. آزمايش‌هاي خاص زباني، کلامي و خواندن توسط متخصص، ممکن است از طرف پزشک کودک توصيه شود. همچنين، ممکن است سلامت رواني کودک مورد ارزيابي قرار گيرد تا مشخص شود مشکلات اجتماعي، افسردگي يا اضطراب، عامل يا تشديدکننده وضعيت نبوده‌اند.
پزشک به منظور تشخيص نقص خوانايي معمولاً چند سوال مي‌پرسد تا ببيند نشانه‌هاي نقص خوانايي وجود دارد يا نه. نشانه‌هايي از قبيل:
• مشکل در قافيه‌پردازي
• مشکل در نام بردن حروف يا اعداد
• ضعف در خواندن
• مشکل در به يادآوردن نام صحيح اشياء
• مشکل در به خاطر سپردن شماره تلفن‌ها و فهرست اسامي
• مشکل در تکميل کردن آزمايش‌ها و تکاليف در يک دورة زماني مشخص
اگر به نقص خوانايي شک برده شود، آزمايش‌هاي آموزشي به منظور کمک به ارزيابي فرايندي که فرد براي خواندن به کار مي‌برد و کيفيت آن مهارتها، انجام خواهد شد. در برخي موارد، نقص خوانايي تا دوران بلوغ يا بزرگسالي تشخيص داده نمي‌شود. با وجودي که تشخيص ديرهنگام، احتمال بهبودي را کمتر مي‌کند امّا با وجود اين، کساني که دچار نقص خوانايي باشند در هر سني مي‌توانند شيوه‌هاي تازه‌اي را براي خواندن و نوشتن فرا بگيرند.
نقص خوانايي در صورت وجود شرايط زير تشخيص داده مي شود
• چنانچه سطح خواندن به نحو قابل ملاحظه اي پايين تر از سطح مورد نظر با توجه به سن, سطح هوش و سطح آموزش فرد باشد.
• چنانچه سطح خواندن به نحو قابل ملاحظه‌اي عملکرد تحصيلي و فعاليت‌هاي روزانه که مستلزم مهارت‌هاي خوانايي هستند را تحت تأثير قرار دهد.
• اگر بيمار داراي کمبود حسي، نظير درخودماندگي (اوتيسم)، است مشکل خوانايش افزون‌تر از کسان ديگري که دچار اين نقصيه هستند باشد.
گزينه‌هاي درماني براي نقص خوانايي
نقص خوانايي قابل درمان نيست. مشکلي در مغز که باعث نقص خوانايي مي‌شود، تا پايان عمر همراه فرد خواهد بود. امّا روش‌هاي آموزشي خاص مي‌تواند به افراد کمک کند تا با استفاده از بينايي، شنوايي و لمس کردن، مهارت‌هاي خوانايي خود را بهبود بخشند. متخصص اختلالات يادگيري مي‌تواند به افرادي که داراي نقص خوانايي هستند روش‌ها و راهبردهاي جايگزين براي يادگيري خواندن را بياموزد.
درمان زود هنگام به افراد مبتلا کمک مي‌کند تا به مهارت‌هاي رشدي و آموزشي دست يابند. اگر چه، براي کساني که داراي نقص خوانايي هستند هيچگاه يادگيري چگونه خواندن و پردازش اطلاعات دير نيست- حتي اگر در کودکي دستورالعمل‌هاي خصي در اين زمينه دريافت نکرده باشند.
دستورالعمل‌هاي آوايي که بر پايه ارتباط دادن اصوات خاص به حروف (يا واج‌هاي) خاص هستند، مي‌تواند به کودکان درباره واحدهاي پايه کلمات و چگونگي ترکيب آن واحدها به منظور ايجاد معني، کمک کند. به علاوه، ممکن است به بيمار درس‌هاي خاصي به صورت کلامي آموخته شود و از اوخواسته شود که کلمات را با سرانگشت دنبال کند. بيمار مي‌تواند از برنامه‌هاي رايانه‌اي و ساير روش‌ها براي تقويت اطلاعات آموخته استفاده کند. استفاده از تمامي حواس (مثل بينايي، لامسه و شنوايي) به کودک در دريافت هر چه بيشتر اطلاعات کمک مي‌کند.
اوليايي که همراه با فرزندانشان مي‌خوانند مي‌توانند در تلفظ حروف و هجي‌کردن کلمات به او کمک کنند. اولياء همچنين مي‌توانند با بيان اين که نقص خوانايي يک وضعيت خاص پزشکي است و ارتباطي به کم‌هوشي يا کم‌کوشي فرزند ندارد، او را توجيه کنند. معمولاً اولياء و پرستاران توصيه‌هاي مخصوص از متخصصان اختلالات يادگيري براي کمک به کودک دريافت مي‌کنند. به علاوه، جوامع و گروه‌هاي پشتيبان متعددي براي کساني که دچار نقص خوانايي هستند و خانواده آنها وجود دارد.
دانش‌آموزاني که داراي نقص خوانايي باشند به کمک‌هاي ويژه در کلاس درس نيازمندند. در بسياري از کشورها اين‌گونه کودکان در مدارس عمومي کمک‌هاي لازم به منظور غلبه بر ناتواني‌شان را دريافت مي‌کنند. اولياء بايد رابطه نزديکي با تمامي معلمان فرزندشان داشته باشند تا مطمئن شوند که آنها از اختلال يادگيري فرزندشان آگاهي دارند. توصيه‌هاي خاصي وجود دارد که به کودک در دستيابي به موفقيت در کلاس درس کمک مي‌کند.
سوالاتي براي پرسيدن از پزشک درباره نقص خوانايي
آماده کردن پرسش‌هايي از قبل، به بيماران کمک مي‌کند تا گفتگوي معني‌دارتر و هدفمندتري با پزشک خود درباره وضعيت‌شان داشته باشند. بيماران مي‌توانند پرسش‌هاي زير را در ارتباط با نقص خوانايي از پزشکشان بپرسند:
براي اولياء کودک:
1- نشانه‌ها و علائم نشان دهنده نقص خوانايي در فرزندم چيست؟
2- چه آزمايش‌هايي بايد فرزندم انجام دهد تا مشخص شود نقص خوانايي دارد يا نه؟
3- چه کسي اين آزمايش‌ها را انجام مي‌دهد؟
4- نقص خوانايي فرزندم چقدر حاد است؟
5- چه نوع درماني مي‌تواند به فرزندم کمک کند؟
6- چه نوع متخصصاني اين آموزش‌ها را ميدهند؟ آيا شما متخصص خاصي را توصيه مي‌کنيد؟
7- نقص خوانايي چگونه رشد زباني و کلامي فرزندم را تحت تأثير قرار مي‌دهد؟
8- آيا با افزايش سن، نقص خوانايي فرزندم کاهش خواهد يافت؟
9- چگونه بايد با مدرسه فرزندم هماهنگ کنم تا مطمئن شوم که او از بهترين شرايط يادگيري بهره‌مند مي‌شود؟
10- من بايد چه انتظاري از مهارت‌هاي خواندن و نوشتن فرزندم داشته باشم؟
11- چقدر احتمال دارد که فرزندان ديگرم نيز نقص خوانايي داشته باشند؟
12- آيا گروه پشتيباني را به ما توصيه مي‌کنيد؟
براي بزرگسالاني که داراي نقص خوانايي هستند:
1- من هيچگاه به خوبي نمي‌توانستم بخوانم. آيا ممکن است نقص خوانايي داشته باشم؟
2- آيا روش‌هاي تشخيص نقص خوانايي براي من دقت لازم را دارند؟
آيا آزمايش‌هاي ديگري هم هست که بايد انجام دهم؟
3- آيا براي من دير شده است که تکنيک‌هايي را براي تقويت خواندن و نوشتن ياد بگيرم؟
4- آيا برنامه يا متخصصي را که براي کمک به بالغان داراي نقص خوانايي آموزش ديده باشد، توصيه مي‌کنيد؟
5- چکار مي‌توانم بکنم که بهتر با نقص خوانايي کنار آيم؟
6- چقدر احتمال دارد که فرزندانم هم دچار نقص خوانايي شوند؟
خطاهای متداول در نوشتن عبارتند از :
1 - کج نویسی 2- پرفشار نویسی 3- کم رنگ نویسی 4- پر رنگ نویسی 5- زاویه دار نویسی 6- نا مرتب نویسی 7- فاصله گذاری بیش از حد 8- بزرگ یا کوچک نویسی بیش از حد
برای درمان نارسا نویسی می توان از اقدامات زیر کمک گرفت:
1. مدادی در اختیار دانش آموز قرار داده تا خطوطی به دلخواه رسم کند.
2. به دلخواه نقاشی کرده و آن را رنگ بزند.
3. با استفاده از گچ نرم روی تخته خط بکشد و نقاشی کند.
4. به وضعیت نشستن کودک توجه نموده و آن را اصلاح کنید. او باید کاملاَ راحت روی صندلی بنشیند.
5. کاغذ یا دفتری که در آن می نویسد، راست باشد . لبه کاغذ با لبه میز بیش از 15 درجه انحنا نداشته باشد.
6. نحوه مداد گرفتن دانش آموز را کنترل نموده و شیوه درست گرفتن مداد را به او آموزش دهید.
7. اگر انگشتان و عضلات کوچک و بزرگ دست او ضعیف هستند از مدادهای باریک تر و با قطر کمتر استفاده کنید.
برای تقویت عضلات دست از فعالیت های زیر می توانید استفاده کنید:
-بازی با خمیر بازی یا موم - مچاله کردن کاغذ باطله - بریدن اشکال مختلف با استفاده از قیچی - بستن بند کفش ، زیپ لباس و دکمه - حرکت انگشتان دست با استفاده از فرمان معلم- باز و بسته نمودن پیچ و مهره - رسم دو خط موازی و از او بخواهیم در بین خطوط بنویسد.
تمیز دیداری :
دانش آموزانی که در تمیز دیداری دچار مشکل هستند معمولاً کلمات را اینگونه می نویسند:
|
شکل درست کلمات |
شکل نادرست کلمات |
|
زود – خانه – روز – دوش – تبر |
دوز – جانه – زور – دوس – بتر |
روش های درمان:
ممکن است این مشکل مربوط به توانایی تشخیص باشد. مثلاً دانش آموز س را از ش – ر را از ز – ف را از ق – ح را از خ – د را ز ذ – ع را از غ – و… تشخیص ندهد.
برای تقویت در تمیز دیدار می توان از شیوه های زیر کمک گرفت:
کارت هایی مانند نمونه زیر تهیه می کنیم
|
حرف |
نمونه حروف سمت راست را در بین حروف دیگر پیدا کن |
|
ج |
چ ی ص ج ح خ ع ک ح خ |
|
د |
ر ز ژ و د ذ م ص ث ق غ |
|
ل |
ک ن م ل گ س ب ق ل د |
همین کار را با کلمات نیز می توانیم انجام دهیم.
|
کلمه |
نمونه کلمه سمت راست را در بین کلمات دیگر پیدا کن |
|
دانش |
رانش داش دانش روش دانشور |
|
حاتم |
خانم خاتم حاتم دائم جائم |
حرف یا صدای مورد نظر را در کلمات مشخص زیر را پر رنگ نمایید :
س-- خروس شستشو مسائل سطل سماور هسته لباس
*کارت هایی تهیه نموده حروف الفبا را در جهات مختلف روی آن نوشته و از دانش آموز می خواهیم با چرخاندن کارت حروفی که درست در مقابل او قرار می گیرند را بخواند.
* حروف یا کلماتی را به صورت ناقص نوشته از او می خواهیم و آن را تکمیل کند.
* تصاویر نقطه چین را پر رنگ کند.
* تصاویر ساده هندسی را کپی کند.
حافظه توالی دیداری :
این مهارت به توانایی یاد آوری آنچه دیده ایم به همان ترتیبی که بوده مربوط می شود
دانش آموزانی که از این مهارت به اندازه کافی برخوردار نیستند در تجسم و ترتیب و توالی حروف دچار مشکل می شوند. به عنوان مثال مادر را مارد می نویسند.
برای تقویت حافظه دیداری می توان این فعالیت ها را انجام داد .
|
شقایق - گل – لاله – بهار |
*یک کارت مقوایی که روی آن سه کلمه نوشته شده است به دانش آموزان نشان می دهیم سپس آن را مخفی کرده و از وی می خواهیم آن کلمات را به ترتیب باز گو کند . پس از انجام موفقیت آمیز این تمرین کارت هایی با تعدا د بیشتری از کلمات را به وی نشان داده همان تمرین را دنبال می کنیم .
ی)حساسیت شنوایی :
برای ترمیم حساسیت شنوایی می توان این فعالیت ها را انجام داد . مربی می تواند چند وسیله صدا دار را بسازد تا دانش آموزان از آنها استفاده کند و با انواع صدا آشنا شود . مثال :مسواک____ مسباک ژاله _____جاله وجدان ___ وژدان
*صدا های مختلف مثل گریه ،خنده ،سرفه ،چک چک آب ، باران ، ضربه انگشت به در ، ضربه انگشت به شیشه ، برخورد توپ با زمین و امثال آن را در نوار کاست ضبط کرده و از دانش آموزان می خواهیم به آنها گوش داده و صدای هر کدام را تشخیص دهد و بیان نماید .
*چشمان دانش آموز را با دستمال می بندیم و از همکلاسی هایش می خواهیم تا نام او را بگوید . و او تشخیص دهد که چه کسی صدایش کرده است این کار یعنی گفتن نام او توسط دانش آموز نباید به همان ترتیبی باشد که درکلاس نشسته اند زیرا دراین صورت ممکن است به جای استفاده از حساسیت شنوایی صدا یشان را از ترتیب نشستن آنان تشخیص دهد
شیوه های پیشنهادی تدریس املا :
1. املای دو نفره پای تابلو : بدین صورت که یک نفر دانش آموز به دانش آموزی دیگری املای پای تخته می گوید و او می نویسد اگر نویسنده کلمه ای را بلد نبود از همکلاسیهایش شکل درست کلمه را می پرسد. بعد جای این دو نفر عوض می شود و سرانجام همه کلاس دو نفر دو نفر پای تابلو می آیند.
2. املای پرده ای : به این شکل که متن املا توسط معلم یا دانش آموزان قوی پای تابلو نوشته می شود. بچه ها متن را با دقت می بینند و می خوانند آنگاه پرده ای روی نوشته ها کشیده می شود تا تابلو پاک می گردد و آن متن برای کلاس املا گفته می شود.
3. املا گفتن فرد برای خودش : بدین صورت که اول بچه ها متنی را بخوانند بعد هر کس جمله ای یا جملاتی از متن را روی تابلو می نویسد و می شیند بعد فرد دیگر همین کار را می کند تا آخر.
4. نوشتن املا در فضا : بچه ها کلمات را به جای نوشتن روی کاغذ با انگشتان و در فضا می نویسند.
5. متنی را که می خواهیم فردا املا بگوییم را روی تخته می نویسیم‚ بچه ها آن متن را در دفترشان بنویسند و شب بخوانند‚ معلم همان متن را برای کلاس املا بگوید.
6. املای یاران در یاد گیری : بدین صورت که هر فرد ابتدا مثلا سه کلمه سخت را در دفترش می نویسد سپس افراد هر نیمکت کلماتشان را برای هم می خوانند و هر کسی کلمات دو نفر دیگر را هم به کلماتش اضافه می کند و بالاخره املاهای همه افراد کلاس یکسان می گردد
7. املای کامل کردنی : بدین صورت که معلم متن ناقصی را املا می گوید و کلمات ویژه ای را که ارزش املایی را داشته باشد را در متن جا می اندازد حالا بچه ها متن را با کلمات ویژه کاملش می نماییند.
8. چند حرف مثل ( ب ‚ م ‚ ا ‚ د ‚ ز ‚ ی ‚ روی تخته نوشته می شود تا بچه ها با این حروف چند کلمه مثل ( بادام ‚ بز ‚ داماد ‚ میز ‚ بم ‚ دزد و ... ) که می توانند بنویسند.
9. دانش آموزان با انگشت به کمر نفر جلویی املا بنویسند.
10. املا نویسی با حروفی که یک شکل دارند و چند صدا مانند حرف \" و \" یا حرف \" ی \" بدین صورت که بچه ها هر چند کلمه ای که می توانند بنویسند که در آن ها این حرف \" و \" صدای واو بدهد بعد کلماتی که صدای او بدهد مثل کاهو و نیز کلمات چای.زری.مرتضی.
11. معلم از کلماتی که اکثر شاگردان آن ها را غلط نوشته اند متنی تهیه کند و از آن متن املا بگویید.
12. از دانش آموزان خواسته کلماتی بنویسند که با ( پ ) شروع شوند مثل ( پوست ‚ پوتین ) و یا به ( ز ) ختم شوند مثل ( سبز ‚ از و ... )
13. روی نمک یا ماسه از طرف شاگردان املا نوشته شود.
14. تصاویری به بچه ها نشان داده شود تا بچه ها برای هر تصویر یک جمله بنویسند و جمله کسی پذیرفته می شد که از نظر املایی درست باشد.
15. کلماتی به بچه ها داده شود تا آن ها مرتبش کنند که معنی دار شود و املایش را صحیح بنویسند.
16. متنی را املا بگوییم و بچه ها به صورت گروهی مشورت کنند و بنویسند.
17. متنی را املا می گوییم و بچه ها مجازنداگر املای کلمه را نمی دانند با مراجعه به کتاب شکل درست آن کلمه را بیابند.
18. کلمات مشکل متن املا را روی می نویسیم و سپس متنی را برای بچه ها املا می گوییم تا اگر شکل آن کلمات مشکل را نمی دانند به تابلو نگاه کنند و املای آن را بیابند.
19. یک متن کوتاه دو یا سه جمله ای را روی تابلو می نویسیم و پاک می کنیم بچه ها آن جمله را در دفترشان بنویسند.
20. یکی از صفحات مجلات رشد یا کتاب داستان را در نظر بگیرند و دور کلمه های خوانده شده خط بکشند.
21. بچه در منزل برای اولیا خود املا بگویند و املای آنها را تصحیح نمایند.
22. معلم متنی را املا بگویدو در همین حین کلمات مشکل متن را روی تابلو بنویسد.
23. یکی از دانش آموزان املا را پای تابلو می نویسد و بقیه در دفترشان می نویسند.
24. یک کلمه را بگوییم و بچه ها هم خانواده آن کلمه را خودشان به عنوان املا بنویسند.
25. تصویری را به بچه ها نشان می دهیم تا انها جمله ای در مورد آن تصویر بنویسند.
26. هر گروه یا هر فرد متنی را برای املا تهیه کنند و به کلاس بیاورند و معلم یکی از آن متن ها را انتخاب کند و برای همه کلاس املا بگوید.
27. دانش آموزان کلمات مشکل متنی را که بناست برای آنها املا بگوییم انتخاب کرده و روی کارت بنویسید معلم از همین کلمات کارتها به بچه ها املا بگویید بعد شاگردان املای خود را از روی کارتهاییکه در اختیار دارند تصحیح نماییند.
28. از هر گروهی که می خواهیم دو یا سه کلمه پیدا کنند که صدای ( ص ‚ ث ‚ س ) داشته باشد بعد از این کلمه ها یک املای معلم ساخته می گیریم و بچه ها صدای مورد نظر را قرمز بنویسد.
29. در حین نوشتن املا بچه ها هر کلمه ای را بلد نبودند ننویسند بلکه دست بگیند و معلم آن کلمه را پای تابلو بنویسد.
30. کلمات در هم ریخته را مرتب کنند – جملات ناقص را کامل کنند – با حروف کلمه بسازند و با آن کلمه جمله بسازند.
31.برای تقویت املا دانش آموران را گروه بندی می کنیم .از گروه ها می خواهیم هر کدام بیست واژه مشکل را بنویسند . سپس هر گروه یک آینه را مقابل کلمات نگه می دارند و اعضای گروه بعدی باید سریع واژه را تشخیص دهند . هر واژه یک نمره دارد با نظارت دبیر و سرگروه ها بازی و آموزش با لذت و هیجان بسیار همراه می شود و دانش آموزانی که دراملا ضعیف هستند با این روش پیشرفت می کنند .
32. معمولا دانش آموزان درنوشتن املا کند نویس هستند برای رفع این مشکل املا به روش خبرنگاری اجرا می شود . به دانش آموزان فرصت پیش مطالعه درس مورد نظر را می دهیم سپس متن درس را معمولی بامکث یک ثانیه ای می خوانیم و دانش آموزان می نویسند ممکن است نقطه ،تشدید ،سرکش و ... نگذارند (مانند خبرنگاران )یا بد خط بنویسند هدف تنها تند نویسی است سپس متن را دوباره می خوانیم و با دقت رفع اشکال می کنند .می توانیم به دانش آموزانی که سریع و صحیح می نویسند نمره بیشتری بدهیم
33. املا سفره ای چند متر سفره پلاستیکی یا سفره های یک بار مصرف را برای دانش آموزان پهن کرده و آن را قسمت ها مختلف برای دانش اموزان تقسیم می کنیم و هر گروه کلمات مورد نظر را روی آن می نویسند .سپس می توان آن را روی دیوار سالن یا کلاس چند روزی نصب کرد .
20 راهبرد عملی جهت تقویت درس املا فارسی دانش آموزان ابتدایی:
1-تلفظ صحیح کلمه ها و ترکیب های درس
2-روان و رسا خوانی متن درس
3-به کاربردن کلمه های درس در جمله
4-تعیین تعدادی حروف جهت پیدا کردن کلماتی که دارای این حروف هستند ازمتن درس توسط دانش آموز
5-به کاربردن وضعیت نوشتن نقطه نسبت به شکل حروف یعنی محل قرارگرفتن نقطه در پایین یا بالا و تعداد نقطه
6-به کارگیری صحیح نشانه ی تشدید در کلمات مشدد درس تا ویژگی نوشتاری این کلمات در ذهن دانش آموزان تثبیت گردد .
7-به کارگیری حروف چند شکل و یک صدا در کلمات که یک دسته از آن ها حرف (( س ، ص ، ث )) هستند که در زبان فارسی یک گونه صدا دارند .
8-یادداشت کردن اشتباهات املائی دانش آموزان به منظور آموزش جبرانی آن ها در فرصت های مناسب مانند جمله سازی
9-شناخت کلمات مخالف ، هم معنی و هم خانواده های درس
10-دادن تمرین های متفاوت جهت شمارش دندانه ها
11-ساختن کلمات ترکیبی جهت تقویت املاء
12-گفتن املاء پای تخته از کلمه هایی از درس که ارزش املائی دارند .
13-پیدا کردن املای صحیح کلمات از روی کتاب توسط دانش آموز
14-در صورت امکان موقع تصحیح نمودن املاء ، دانش آموزان را انفرادی نزد خود فراخوانده تا به غلط املائی خود توجه کنند .
15-در قرائت املاء ، جملات از هم گسیخته و بی ربط ( کلمه به کلمه ) گفته نشود و به صورت جمله بیان شود .
16-متن املائی را که می خواهیم به دانش آموز بگوییم ، انتخاب می کنیم و یک بار می خوانیم تا دانش آموزان ارتباط معانی کلمات و مضمون کلی مطلب را درک کنند وبرای نوشتن املاء آمادگی کامل را کسب نمایند .
17-تقویت تندنویسی در بعضی از دانش آموزان
18-استفاده کردن از شیوه های گوناگون متن املاء
19-افزایش گنجینه لغات
20-ایجاد انگیزه در دانش آموزان نسبت به یادگیری درس املاء
|
علل ضعف دانش آموزان در درس دیکته: |
|
1 - به علت اینکه مفهوم کلمه را نمی فهند یا قبلا نفهمییده اندآنرا درست نمی نویسید. 2 – کلمات از جانب معلم درست تلفظ نمی شود(آموزشی) 3 – دانش آموزان هنگام نوشتن دیکته کلمات را تکرار و هجی میکند(دقت) 4 –وجود نقص شنوایی در برخی از دانش آموزان در هنگام نوشتن املا و بی خبری معلم از وجود این نقص باعث می شود بعضی از کلمات را جا می اندازد یا از کلاس عقب میافتد(حافظه شنوا یی –حساسیت شنوایی) 5 – به علت کمبود فضای آموزشی و کمبود میز و نیمکت دا نش آموزان در اثرخستگی ودرست نشیدن کلمات را غلط می نویسید 0 (آموزشی) 6 – متناسب نبودن متن دیکته از نظر(کمیت و مقدا ر) با سن پا یه تحصیلی آنان باعث می شود دانش آموزان بعد از نوشتن مقداری ا زآن خسته شوند و غلط نویسی آغاز می گر دد.(آموزشی) 7 – در بعضی اوقات دانش آموزان به علت مشکلات روانی هنگام نو شتن دیکته در افکار خود غو طه ور می شوند و از نوشتن باز می مانند0 8 - وجود حروف هم صدا در ادبیات فا رسی مانند (ص-ث-س) 9 – تند گفته شدن دیکته از سوی معلم باعث خستگی وکم شدن دقت در دانش آموزان می گردد. 10 – ضعف درمهارتهای حرکتی (نارسا نویسی) – بیقراری و تند خویی – خطا د رادراک بصری حروف (حافظه دیداری )- فقر آموزش و عدم تسلط معلم به شیوه های آموزشی مطلوب در هنگام تعلیم نوشتن نشناختن حروف و قوائد نوشتن توسط دانش آموزان نداشتن تمرین لازم و کافی برای نوشتن املا خود می تواند موجب ضعف و نارسایی فراگیر در کسب مهارت نوشتن می شود . انواع اشکالات موجود در دیکته دانش آوزان را پس از تجربه و تحلیل می توان به دو گروه طبقه بندی کرد. یک گروه از اشکالات به مشکلات آموزشی مربوط هستند و از طریق روش تدریس می توان حل کرد و گروه دیگر را از طریق تمرینهای خاصی که می توان به جای رو نویسی های معمول در مدارس در نظر گرفت تا ضمن جلوگیری از هدر رفتن وقت و استعداد دانش آموزان در برطرف کردن اشکالات دیکته بسیار موثر باشند. *** روشهای تدرسی آموزش املا 1- روش آزمون – مطالعه – آزمون در این روش در ابتدا یک متن را به عنوان دیکته برای دانش آموزان می خوانیم و بعد از تصحیح آن را به دانش آموزان باز می گردانیم سپس دانش آموزان باز می گردانیم سپس دانش آموزان تا جلسه بعدی املا صحیح کلمات غلط موجود در املا خود را تمرین می کنند. در جلسه بعد ار آن متن دوباره دیکته کفته می شود که معمولا بدن غلط و یا با غلط های محدودی همراه است. البته باید توجه داشت که متن دوم را با کمک کلماتی از متن اول که از ارزش املایی بر خوردارند( اما در قالب جملات جدید) می توان تهیه نمود تا میزان پیشرفت دانش آموزان در زمینه حافظه دیداری هم سنجیده شود. 2- روش مطالعه و آزمون ابتدا درس یا درسهای جهت گفتن از دیکته انتخاب می شود و دانش آموزان روی لغات مشکل آن به صورت دیکته پای تختخ و تکالیفی نظیز نوشتن کلمات با حروف رنگی و ............... تمرین می کنند سپس از آن درس یا درسها دیکته گفته می شود که البته بهتر است متن دقیقا مانند کتاب نباشد. 3- روش نمایش: به منظور تقویت بیشتر حافظه دیداری در رابطه با آموزش حروف هم صدا مانند(ص- ث- س ) ابتدا لغات مورد نظر را روی طاقهای شفاف می نویسیم سپس آنها را با استفاده از اورهد روی پرده نمایش میدهیم مثلا کلمه(( صابون)) سپس روی حرف (ص) را می پوشانیم و از دانش آموزان می خواهیم یکی از سه حرف (س، ث، ص) را انتخاب کرده و کلمه را کامل کنند . سپس کلمه را کامل نشان می دهیم تا اگر غلط حدس زده بودند آن را اصلاح کنند و درستش را کنارش بنویسید . از این روش به هنگام دیکته پای تخته ای هم می توان استفاده کرد وجود دستگاه اورهد الزامی نیست. دانش آموزان ابتدا کلمه را در دفتر خود بنویسید بعد به تخته نگاه کنند و در صورت اشتباه درست آن را بالای کلمه بنویسند. 4- روش تصحیح انفرادی : به دانش آموز دیکته گفته می شود به عنوان تکلیف منزل از او خواسته می شود دیکته خود را با استفاده از کتاب تصحیح کند و از این طریق متوجه غلطهایش می شود و آنها را تمرین کند. 5- روش چند حسی: در این روش چند حس بینایی - شنوایی- لامسه به کمک یادگیری املا کلمه مورد نظر می آیند . این روش بیشتر قبل از دیکته به منظور تمرین کلمات مشکل درس به کار گرفته می شود. الف) از دانش آموز خواسته می شود با دقت به کلمه ی مورد نظر ( این کلمه از متن دیکته ای که بعداًَ گفته خواهد شد انتخاب می شود) که پای تابلو نوشته شده نگاه کند. ب) آن را بخوانند و کلمه مورد نظر را در هوا به صورت ذهنی و با استفاده از انگشت خود بنویسد. ج) سپس آن را در جمله ای مناسب به کار برد . از این طریق معنای کلمه را بهتر درک می کند. و) کلمه را از پای تابلو پاک کرده و به آنها فرصت می دهیم تا کلمه را بدون خطا از روی حافظه بنویسند. د) کلمه را روی تابلو نوشته تا دانش آموزان آنها را با هم مطابقت دهد و به درستی یا نادرستی نوشته خود پی ببرد . حرفی از کلمه را که از ارزش املای برخوردار است قرمز نوشته و پای تابلو می نوسیم مانند ص در تصمیم . از این روش به عنوان یک تمرین و تکلیف هم جهت تقویت حافظه دیداری دانش آموزان می توان استفاده نمود. 6- کاربرد جمله سازی در زنگ املاء: آموزگار 20 جمله از 5 درس را که دارای اهمیت هستند انتخاب کرده و در هر جمله جای یک کلمه با ارزش املایی خالی گذاشته می شود تا دانش آموزان به تکمیل آن بپردازند. (( بارم هر کلمه یک نمره است)) 1- خورشید به قله ی .............................. نزدیک می شد. 7-آشنا کردن دانش آمزان با متن املاء: به منظور یاد آوری شکل کلمه های خوانده شده لازم است قبل از نوشتن املاء آموزگار یک بار آن متن را از اول تا آخر بخواند و شاگردان به این امر عادت داده شوند که شکل کلی کلمه های خوانده شده را در ذهن خود مجسم کنند و آنها را به یاد آورند و گاهی هنگام خواندن متن املا آموزگار به شاگردان اجازه دهد که بگویند نوشتن چه کلمه ای را نمی توانند و معلم راجع به آن کلمه توضیح آموزشی بدهد تا دانش آموزان بدهد تا دانش آموزان شکل نوشتاری کلمه ی مورد نظر را یاد آمورند ، از این طریق ، شکل کلمه در ذهن شاگرد بیشتر تثبیت می گردد و یاد گیری عمیق تر می شود. نحوه قرائت املاء در کلاس هنگام قرائت املاء باید به نکات زیر توجه شود. 1- از تمام درسهای کتاب فارسی ، اعم از شعر و غیر شعر باید املاء گفته شود ولی مقدار و زمان آن نباید از حد معینی تجاوز کند. 2- آموزگار باید با توجه به هدفهایی که برای گفتن هر متن املا دارد، متن و مقدار آن را از قبل مشخص کند. 3- هر کلمه یا عبارت فقط یک یا دو بار گفته شود و دانش آموزان باید عادت کنند با گوش دادن به صدای آموزگار مشکل کلی نوشتن کلمه را در ذهن خود پیدا و آن را زیر لب زمزمه کنند و بنویسند. 4- سرعت گفتن املای کلمه با توان نوشتن دانش آموزان متناسب باشد. 5- حرکت کردن آموزگار در هنگام گفتن املاء نباید باعث حواس پرتی دانش آموزان شود.
|
اصول و مبانی املا
مراحل آموزش نوشتن به پنج مرحله زیر تقسیم می شود:
1- آموزش نوشتن غیر فعال ( رونوسی )
2- آموزش نوشتن نیمه فعال ( املا )
3- آموزش نوشتن فعال پایه یک ( کلمه سازی )
4- آموزش نوشتن فعال پایه دو ( حمله سازی )
5- آموزش نوشتن فعال ( خلاق ) انشا و انواع آن
با توجه به مشکل دانش آموزان در مرحله آموزش نوشتن نیمه فعال (املا) است به آموزش املا می پردازیم. مهارت املا نویسی به معنی توانایی جانشین کردن صحیح صورت نوشتاری حروف , کلمات و جمله ها به جای صورت آوایی آنهاست . دانش آموزان بـایـد به این مهارت دست یابند تا بتوانند بخوبی بین صورت تلفظی کلمه ها و حروف سازنـده آن ها پیـونـد مناسبی بـرقـرار کنند بدین ترتیب زمینه لازم برای پیشرفت آنان در درس های جمله نویسی , انشا و به طور کلی مهارت نوشتن بهتر فراهم می شود , دانش آموزان هنگام نوشتن املا باید نکاتی را در باره صداهایی که بوسیله معلم در قالب کلمات و جمله ها بر زبان جاری می شود رعایت نمایند :
آنها را خوب بشنوند + تشخیص دقیق کلمه + ادراک کلمه
ب) آنها را خوب تشخیص دهند + یادآوری و مجسم ساختن تصویر + بازشناسی کلمه صحیح در ذهن.
ج) آنها را درست بنویسند + نوشتن صحیح حروف سازنده کلمه + بازنویسی کلمه و توالی مناسب آنها.
اشکالات املایی دانش آموزان که از دیدگاه زبان شناختی بر اثر اشکالات رسم الخطی , تاثیر لهجه و گویش محلی دانش آموزان و فرایندهای آوایی حذف , تبدیل , افزایش و قلب به وجود می آیند از دیدگاه روان شناختی از موارد زیر سرچشمه می گیرند :
الف) ضعف در حساسیت شنوایی , مثال : ژاله - جاله
ب) ضعف در حافظه شنوایی , مثال جا انداختن کلمات
ج) ضعف در حافظه دیداری , مثال حیله – هیله
د) ضعف در حافظه توالی دیداری , مثال مادر – مارد
هـ) قرینه نویسی , مثال دید –
و) وارونه نویسی , مثال دید -
ز) عدم دقت , مثال : گندم – کندم
ح)نارسا نویسی , مثال رستم – رسم
روش تدریس املا
املا واژه ای است عربی و معنای آن نوشتن مطلبی است که دیگری بگوید یـا بخـوانـد . درس املا در بـرنـامـه آمـوزشـی دوره ابتدایی اهداف زیر را در بر می گیرد.
1- آموزش صورت صحیح نوشتاری کلمه ها و جمله های زبان فارسی
2- تشخیص اشکالات املایی دانش آموزان و رفع آنها
3- تمرین آموخته های نوشتاری دانش آموزان در رونویسی.
بدیهی است با نوشتاری که با غلط های املایی همراه باشد ارتباط زبانی بین افراد جامعه بخوبی برقرار نمی شود . بنابراین , لزوم توجه به این درس کاملاً روشـن اسـت عـلاوه بـر اهـداف فـوق , امـلا نـویسی , دانـش آمـوزان را یـاری می کند تا مهارت های خود را در زمینه های زیر تقویت نمایند.
1- گوش دادن با دقت
2- تمرکز و توجه داشتن به گفتار گوینده ( معلم )
3- آمادگی لازم برای گذر از رونویسی ( نوشتن غیرفعال ) جمله نویسی و انشا (نوشتن فعال)
نکات برجسته روش آموزش املای فارسی :
1- توجه بیشتر به وجه آموزشی درس املا نسبت به وجه آزمونی آن
2- انعطاف پذیری در انتخاب تمرینات در هر جلسه املا
3- توجه به کلمات به عنوان عناصر سازنده جمله های زبانی
4- ارتباط زنجیر وار املاهای اخذ شده در جلسات گوناگون
معیارهای ارزشیابی
عناصر دیگر روش آموزش املا را به صورت زیر هم میتوان مرحله بندی کرد :
گام اول, انتخاب متن املا و نوشتن آن روی تخته سیاه و خواندن آن
گام دوم , قرائت املا توسط معلم و نوشتن آن توسط دانش آموزان
گام سوم , تصحیح گروهی املاها و تهیه فهرست خطاهای املایی
گام چهارم , تمرینات متنوع با توجه به اولویت بندی اشکالات املایی استخراج شده.
گام اول , انتخاب متن :
در انتخاب متن املا به موارد زیر توجه شود :
- متن مورد نظر حاوی جمله باشد و از انتخاب کلمه به تنهایی خودداری شود.
- کلمات سـازنـده جمـلات متـن از حـروفـی تشکیل شده باشند که قبلاً تدریس شده اند.
- کلمات خارج از متن کتاب های درسی , از 20 درصد کل کلمات بیشتر نباشد.
- علاوه بر جملات موجود در کتاب های درسی , با استفاده از کلمات خوانده شده , جملات دیگری هم در نظر گرفته شوند .
- در هر جلسه از کلماتی که در جلسات قبلی برای دانش آموزان مشکل بوده اند نیز استفاده شود تا بتوان درجه پیشرفت شاگردان را اندازه گیری کرد.
گام دوم
معلم متن املا را از روی تابلو پاک کرده , پس از آماده شدن دانش آموزان , آن را با صدایی بلند و لحنی شمرده و حداکثر تا دو بار قرائت می کند . البته هنگام قرائت متن املا از خواندن کلمه به کلمه خودداری کرده , متن را به صورت گروههای اسمی و فعلی یا جمله کامل قرائت می کند تا دانش آموزان با بافت جمله و معنای آن آشنا شوند . متن املا را با سرعت مناسب تکرار می کند تا کند نویسان هم , اشکالات خود را بر طرف نماند .
گام سوم
این گام با مشارکت کامل دانش آموزان انجام می شود و معلم بدون اشاره به نام آنان تک تک املا ها را بررسی و مشکلات را استخراج می کند . به این ترتیب که معلم املای اولین دانش آموز را در دست می گیرد و به کمک دانش آموز کلمات یاد شده را رونویسی می کند. سپس املای دومین , سومین و .... در دست می گیرد و به کمک همان دانش آموز یا دانش آموز دیگری , صورت صحیح غلط های املایی را روی تابلو ثبت می کند . البته هر جا که غلط ها تکراری بودند جلوی اولین مورد آن یک علامت ( مثلاً * ) می زند . در پایان با شمردن غلط ها , اشکالات املایی دانش آموزان را اولویت بندی می کند .
گام چهارم
در ایـن گام معلـم با توجه به مهمترین و پر تعداد ترین اشکالات املایی دانش آموزان با بکار گیری انواع تمرینات حرف نویسی و کلمه نویسی و همچنین تمرینات کلمه سازی و جمله سازی به تقویت توان نوشتاری دانش آموزان می پردازد .
راههای پیشنهادی برای تقویت املایی دانش آموزان ضعیف
با مطالعه اطلاعات جمع آوری شده در جلسه شورای معلمان جهت تقویت املا با پیشنهادات متعدد همکاران مواجه شدیم که در ذیل فهرست وار آورده ایم .
- دقت به مشق ( رونویسی ) و تصحیح غلط ها و رعایت خط زمینه
- توجه به دست ورزی در دوره آمادگی
- مطمئن شدن از شناخت حروف الفبای فارسی
- بررسی دقیق تکلیف شب در خانه
- توجه بیشتر به دانش آموزان کند نویس
- پرهیز از حرکات اضافی موقع گفتن املا
- استفاده از دانش آموزان ممتاز برای روخوانی و تکرار و تمرین در کلاس
- توجه به نوع نشستن
- استفاده از کارت تند خوانی
- ترکیب صامت و مصوت
- اطمینان از تلفظ صحیح حروفات توسط دانش آموزان
- تصحیح املا توسط خود دانش آموزان و . . . .
که قرار شد تعدادی از پیشنهادهای همکاران در مورد دانش آموزانی که در املا ضعیف هستند اجرا شود . از جمله آموزش حروفاتی که دانش آموزان در آن اشکال دارند ( قبل از گفتن املا ) - یادداشت غلط هایی که بیشتر دانش آموزان از آن دارند – دقت در مشق دانش آموزان .
روش های موثر در کاهش اختلالات املایی
در هر جلسه ی املا دانش آموزانی وجود دارند که در درس املا دچار مشکل بوده و گاهی با روشهای غیر منطقی از سوی خانواده یا معلم مربوطه مواجه می شوند .
برای دستیابی به یک راه حل ساده ابتدا مشکلات متعدد را یادداشت نموده و سپس به بررسی علل آن اشتباهات می پردازیم .
در زیر اشکالات املا و طرز صحیح نوشتن آن و نوع اشتباه در املا مشخص شده است :
|
اشتباه |
درست |
نوع اشتباه |
|
خراک حسته زمبور مقازه رفتن سبر خوروس سپاس گذار شعال ستل پمبه {جا انداختن کلمه} کندم |
خوراک خسته زنبور مغازه رفتند صبر خروس سپاس گزار شغال سطل پنبه رفت گندم |
آموزشی دقت حساسیت شنیداری حافظه دیداری حساسیت شنیداری حافظه دیداری آموزشی حافظه دیداری دقت حافظه دیداری حساسیت شنیداری حافظه دیداری دقت
|
+ نوشته شده در چهارشنبه 28 دی1390ساعت 12 بعد از ظهر توسط حمیدملااسماعیلی | آرشیو نظرات
* ویژه ی دانش آموزانی که نیاز به حمایت دارند: ( درس بنویسیم )
* شناسایی مشکل: کلمه هایی که حروف هم صدا و چند شکل دارند را تمیز نمی دهد. یا دانش آموز از نظر حافظه ی دیداری مشکل دارد.
* ارائه ی راهکار: نوشتن حروف با خط درشت ودر معرض دید یا بیان شباهت و اختلاف دو تصویر توصیه می شود .
* شناسایی مشکل: جا انداختن بعضی از حروف یا حروفی را به جای حروف دیگر می نویسد. دیبار به جای دیوار
* ارائه ی راهکار: آهسته صحبت کردن اولیاء در خانه یا گوش کردن به تلویزیون با صدای آهسته. بیان نوع اشیاء با شنیدن صدایی که از قوطی می شنود برای دانش آموز مفید است.
* شناسایی مشکل: ( نارسا نویسی )
* ارائه ی راهکار: بازی با خمیر ومچاله کردن کاغذ باطله جهت تقویت عضلات دست توصیه می شود.
دانش آموزانی که در خواندن به حمایت ویژه نیاز دارند:( درس بخوانیم )
* شناسایی مشکل: با مکث روان خوانی می کند.
* ارائه ی راهکار: در خانه وقت تعیین کند که در زمان کمتری جملات را بخواند یا به صدای ضبط شده خود گوش کند.و هنگام گوش کردن به متن کتاب با دقت نگاه کند.
* شناسایی مشکل: در خواندن متن درس توانایی کافی ندارد.
* ارائه ی راهکار: در گروه دانش آموزی خواندن متن درس تمرین شد.
* شناسایی مشکل: در شناخت نشانه ها مشکل دارد.
* ارائه ی راهکار: نشانه های تدریس شده را روی کارت بنویسد و بخواند.
* شناسایی مشکل: در خواندن کلمات نوشته شده توانایی ندارد.
* ارائه ی راهکار: ترکیب صداها وهجا ها و خواندن آن ها را تمرین داشته باشد.
معلم عصبی دفتر رو روی میز كوبید و داد زد: سارا ...
دخترك خودش رو جمع و جور كرد، سرش رو پایین انداخت و خودش رو تا جلوی میز معلم كشید و با صدای لرزان گفت : بله خانوم؟
معلم كه از عصبانیت شقیقه هاش می زد، تو چشمای سیاه و مظلوم دخترك خیره شد و داد زد:
چند بار بگم مشقاتو تمیز بنویس و دفترت رو سیاه و پاره نكن ؟ هـــا؟! فردا مادرت رو میاری مدرسه می خوام در مورد بچه بی انضباطش باهاش صحبت كنم!
دخترك چونه ی لرزونش رو جمع كرد... بغضش رو به زحمت قورت داد و آروم گفت:
خانوم... مادرم مریضه... اما بابام گفته آخر ماه بهش حقوق می دن...
اونوقت می شه مامانم رو بستری كنیم كه دیگه از گلوش خون نیاد... اونوقت می شه برای خواهرم شیر خشك بخریم كه شب تا صبح گریه نكنه... اونوقت... اونوقت قول داده اگه پولی موند برای من هم یه دفتر بخره كه من دفترهای داداشم رو پاك نكنم و توش بنویسم... اونوقت قول می دم مشقامو ...
معلم صندلیش رو به سمت تخته چرخوند و گفت بشین سارا ...
و كاسه اشك چشمش روی گونه خالی شد . . .
علل بد خطی دانش آموزان دبستانی چیست؟
در بررسی علل بد خطی دانش آموزان دوره ابتدایی , علاوه بر عوامل آموزشی و تربیتی موثر بر دست خط آنان باید عوامل مربوط به وضعیت جسمی و روانی کودکان نیز مورد توجه قرار گیرد.
عوامل موثر بر بد خطی دانش آموزان:
به طور کلی عوامل موثر بر بد خطی دانش آموزان را می توان به سه گروه عمده تقسیم کرد.
1 : عوامل مربوط به خانواده
2 : عوامل مربوط به معلم و شیوه های آموزشی و تربیتی
3 : عوامل مربوط به دانش آموزان
اکنون به توضیح هر یک از این سه موارد می پردازیم.
1 : عوامل مربوط به خانواده
از آنجا که خوشنویسی مهارتی است که مانند سایر مهارتها باید آموخته شود " چنانچه کودک در خانواده ای زندگی کند که اعضای آن از ذوق و استعداد بیشتری بر خوردار باشند و به فرزندان خود توجه کافی مبذول دارند" کودک زمینه بیشتری برای خوب نوشتن دارد.
2 : عوامل مربوط به معلم و شیوه های آموزشی و تربیتی مدرسه
از بین عوامل مربوط به معلم , مهمترین آنها شیو ه های آموزشی معلم است . که اگر معلم خود دست خط بدی داشته باشد بنا به مثل معروف " رطب خورده منع رطب کی کند " قادر به تربیت دانش آموزان خوش خط نخواهد بود.
نکته ی دیگر " طرز برخورد معلم با دانش آموزانی است که شخصیت اضطرابی دارند که این گونه دانش آموزان از شکست خیلی می ترسند که معلمان در رابطه با این دانش آموزان اساس کار خود را بر کاهش تنش قرار دهند.
3 : عوامل مربوط به دانش آموز
برای اینکه کودک بتواند نوشتن را به نحو احسن انجام دهد لازم است از سلامت کافی در زمینه های جسمی و روانی برخوردار باشد. که در این جا عواملی که به نوعی در بد خطی کودکان موثرند یادآوری می شود.
الف : اختلال عملکرد دست و انگشتان به علت ضایعات ارتوپدیک
ب : اختلال در عملکرد دست و انگشتان به دلیل ضایعات عصبی
ج : عدم غلبه طرفی مغز
د : عوامل روحی
ه : چپ دستی
و : نبود ید کافی
اشکال مختلف بد خط نویسی
درشت نویسی و ریز نویسی
فاصله گذاری نامناسب بین حروف و کلمات
نامرتب نوشتن
کج نوشتن حروف و کلمات
خارج شدن از خط زمینه
خط خوب يکي از مهارت هايي است که بايد از سن کم يعني از دوره ي آمادگي به دانش آموزان آموخته شود در غير اين صورت بخشي از فرايند ياددهي ، يادگيري دچار نقص خواهد شد (آموزش وپرورش بايد از خرد سالي شروع شود زيرا در اين مرحله اگر اموزش صورت گيرد پايدار تر خواهد بود)
از اين رو درک صحيح مکانيسم ها و عواملي که مي توانند باعث مشکلات دست خط شوند ضروري به نظر مي رسد در بسياري موارد ديده شده که مشکلات خوانايي دست خط بدون مداخلات در ماني بر طرف نمي گردد )
شرايط موثر بر بدخطي دانش آموزان
گانيه معتقد است که براي يادگيري دو دسته شرايط وجود دارد : شرايط دروني يادگيري و شرايط بيروني يادگيري . البته در بررسي علل بدخطي و بد آموزي خطي دانش آموزان دوره ي ابتدايي علاوه بر عوامل آموزشي و تربيتي و در حقيقت ، کار معلم ، که جزء شرايط بيروني هستند بايد شرايط دروني که مربوط به شرايط رواني کودکان مي باشند نيز مورد توجه قرار گيرند چه بسا بدخطي دانش آموزان به دليل حالات عاطفي نامطلوب و نداشتن هدف و انگيزه براي زيبا نويسي و يا ضايعات استخواني و يا نداشتن آمادگي روحي رواني و محيط نامناسب و فقر آموزش همچنين تمرينات غلط و فقدان رسيدگي باشد براي ارائه ي راهکار هاي مناسب عوامل به طور کلي به سه گروه عمده تقسيم بندي مي شود.
الف ) عوامل مربوط به خانواده
بي توجهي اوليا به خط بچه ها وطرز نوشتن انها و يا سر مشق نادرست دادن و همچنين والديني که خودشان بد خط هستند زمينه هايي براي بد خطي فرزندان را فراهم مي کند بدخطي والدين سر مشق نا مناسبي برا ي کودکان است از انجا که خوشنويسي مهارتي است که بايد اموخته شود چنان چه کودک در خانواده اي زندگي کند که اعضاي ان از ذوق و استعداد بيشتري برخوردار باشند کودک زمينه ي بيشتري براي خوب نوشتن دارد خانواده هايي که به صورت ديکتاتور ي و دموکراسي و ﺁزادي مطلق اداره مي شوند نيز تاثيرات متفاوتي بر عملکرد دانش اموز دارند افرادي دوران کودکي خود را در خانه اي اکنده از استبداد و خود خواهي مي گذرانند هيچ گاه فرصتي براي ابراز وجود و نشان دادن قابليت ها و گرايش هاي خود به دست نمي اورند کودکاني که در خانواده هايي زندگي مي کنند که نسبت به فرزندان خو بي تفاوت اند وار تشويق و تنبيه به موقع براي انجام تکاليف فرزندانشان استفاده نمي کنند در واقع انگيزه ي لازم را براي انجام بهتر تکاليف در فرزندان خود به وجود نمي اورند چنين کودکاني اغلب با اکراه و بي ميلي اقدام به نوشتن مي کنند و نتيجه ي عملکرد آنها رضايت بخش نخواهد بود همچنين مو قعيت کودک در خانه يعني تنها فرزند خانواده بودن يا کوچکترين کودک يا تنها پسر خانواده بودن وارتباطي که کودک با خواهر و برادران خود دارد سبب يادگيري هاي مهارتي بدني متفاوتي مي شود
انتظارات خاص والدين از فرزندان خود اگر با واقع بيني همراه باشد اختلالي در رفتار بچه ها به وجود نمي آورد ولي اگر اين انتظارات بدون توجه به امکانات فرزند باشد سبب بروز عکس العمل هاي شديد از طرف بچه ها مي شود و سبب شکست بچه ها در انجام کارهاي معين مي گردد همچنين وضعيت طبقاتي خانواده بر روي يادگيري دانش آموز تاثير دارد وضع مادي و معنوي خانواده در رشد نوشتن بچه ها تاثير دارد تحقيقاتي که درباره ي اختلاف استعداد بچه ها در طبقات مختلف به عمل امده است نشان مي دهد که پرورش استعداد بچه ها در حد وسيعي مربوط به فرهنگ و راه زندگي طبقات است
ب ) عوامل مربوط به معلمان
مسئله ي آمده سازي معلمان براي کاري که بر عهده دارند در همه ي کشور ها به ويژه کشور هاي در حال ترشد از اهميت ويژه اي بر خوردار است اين اهميت هم نه نيازي به اثبات دارد و نه تاکيد . از طرفي هميشه گفته مي شود که مدرسه يک قدم از اجتماع عقب تر است . زيرا تحولات اجتماعي سريع تر از ان رخ ميدهند که مدرسه و معلم بتوانند خود را با ان تطبيق دهند در اين صورت معلم چه بايد بکند).
اگر معلم خط خوبي داشته باشد و حروف را هم به خوبي اموزش دهد و در اين رابطه با استفاده از بازي و تمرين عضلات بچه ها را تقويت کند بيشترين تاثير را در خوب نويسي و خوانا نويسي دارد گاهي اوقات کتاب هاي درسي هم اشکالاتي در اين زمينه دارند که معلم بايد ان ها را به خوبي ببيند و با تذکر به موقع اجازه ندهد در شاگردانش دو گانگي ايجاد شود و بد خطي و خوانا نبودن خط اموزگار و بي توجهي او به خط شاگردان نيز عاملي در ايجاد بد خطي و اختلال خط مي باشد بهتر است معلمان از دادن تکاليف زياد در منزل خود داري کنند
مواجه شدن دانش آموز با حجم زياد تکاليف نيز باعث بد خطي دانش آموز مي شود صبر و حوصله و دادن مقدار معيني تمرينات عضلاني در مقدمه ي کار ضروري است تا شاگرد قادر شود عضلات دست را کنترل کند تکنيک هاي متعددي از جمله مچاله کردن کاغذ يا استفاده از خمير هاي بازي و ... وجود دارد تا عضلات دست را آماده کند تا به حروف الفبا شکل بدهد و همچنين براي اموزش مهارت خط نويسي به کودکان بايد معلمين به اين مولفه ها توجه داشته باشند وضعيت نشتن دانش اموز، وضعيت قلم به دست گرفتن دانش آموز وضعيت دست آزاد بچه هاي راست دست و چپ دست ، حالت قرارگرفتن سر ، تابش نور و مقدار آن در هنگام نوشتن حالت قرار گرفتن پاها در هنگام نوشتن و طرز قرار دادن و فيزيک ايستادن پاي تخته براي نوشتن و رعايت حاشيه در دفتر دقت به اين ويژگي ها باعث مي شود تا آموزگار بتواند دانش آموزان را به درستي هدايت کند)
معلماني که با دانش آموزان دچار مشکلات رفتاري کار آموزشي مي کنند در اين زمينه آسيب پذيري بيشتري دارند بيشتر معلمان رغبتي به آموزش اين گونه از دانش آموزان نشان نمي دهند)
معلمان بايد به اين باور برسند که نوشتن کودکان از طريق تمرينات بيشتر پيشرفت مي کنند و ان ها بايد در پذيرش تلاش هاي کودکان حوصله ي بيشتري به خرج دهند واکنش مثبت معلم و بر انگيختن کودک به سمت تلاش بيشتر در ايجاد يک کلاس نوشتن مناسب است)
نگرش مثبت معلم نسبت به تلاش هاي نوشتاري کودک به اندازه ي فراهم کردن زمان و فضا و مطالب نوشتاري مناسب حائز اهميت است خط خطي کردن ها و نقاشي ها سطوح آغازين نوشتن هستند که در پيشرفت مهارت نوشتن کودک در مراحل بعدي حائز اهميت هستند بنا بر اين اين تلاش ها بايد مورد تشويق معلمان قرار گيرد
معلم و نقش او در ايجاد زمينه هاي تجربي و عملي يادگيرنده اهميت خاص دارد او مي توتند فضايي را به وجود آورد که احساس وحشت از کار ها را بر طرف کند و دانش آموز را به انجام کار بهتر در نوشتن حساس ترکند لذا معلمان بايد اساس کار خود را به کاهش تنش قرار دهند و در مورد خط بچه ها را توبيخ نکنند و خود از نظر خطي الگوي خوبي براي دانش آموزان باشند
ج) عوامل مربوط به دانش آموزان
در ميان مهارت هاي تحصيلي پايه ، نوشتن ملموس ترين مهارت نام گرفته است تفاوت نوشتن با ساير مهارت هاي ارتباطي اين است که نوشتن سندي کتبي از خود به جاي ميگذارد و همچنين جز مهارت هاي ظريف حرکتي مي باشد . مي گويند خط هر کسي نشانه اي از روح او را در خود دارد و هر کسي را مي توان از خط او شناخت . براي اين که دانش اموز بتواند نوشتن را به نحو احسن انجا م دهد لازم است شرايطي براي نوشتن داشته باشد
* از رشد ذهني کافي برخوردار باشد
*انگيزه ي کافي داشته باشد
* از علاقه ي کافي برخوردار باشد
* بين چشم و دست هماهنگي باشد
* هماهنگي حرکتي داشته باشد
* توانايي تطبيق بدن با فضاي اطراف را داشته باشد
* مفهوم نوشتن از راست به چپ را بداند
همچنين وجود بعضي از نارسايي ها مانند اختلالاتي در عملکرد دست و انگشتان باعث مي شود که کودک نوشتن را به طور مطلوب انجام ندهد و همچنين معلوليت هاي جسمي و ضايعاتي که در سيستم اعصاب مرکزي يعني مغز يا طناب نخاعي به وجود مي آيد و صدمات وارده بر مغز باعث اختلال در نوشتن مي شود اين صدمات ممکن است آنقدر خفيف باشد که نتوان تاثير آن را بر رفتار کودک تشخيص داد و يا آنقدر شديد باشد که فعاليت کودک را به ميزان پاييني کاهش دهد کودک مبتلا به اسيب مغزي ممکن است نشانه هاي رفتاري وسيعي از خود نشان دهد از جمله عدم هماهنگي و اعمال حرکتي ناقص
اشکال در وضعيت قرار گرفتن کاغذ : وضعيت نا مناسب کاغذ و دفترچه نسبت به بدن نيز از صحيح نوشتن جلو گيري کرده و در برو ز اشکالت مختلف هنگام دست نويسي نقش اساسي دارد برخي از دانش اموزان هنگام نوشتن سر خود را بيش از حد به کاغذ نزديک مي کنند و حتي گاهي احساس مي شود سر خود را به ان مي چسبانند گرو هي ديگر دفترچه ي خود را به حالت زاويه دار و کج قرار مي دهند
اشکال در جهت يابي صحيح : برخي دانش اموزان درک صحيحي از رابطه هاي فضايي مانند با لا و پايين – زير و رو چپ و راست ندارند به همين دليل هنگام نوشتن حروف و کلمه ها ( حتي بر روي کاغذ خط دار ) قادر نيستند اشکال صحيح حروف را بنويسند مثلا حرف (( الف )) را بيش از حد امتداد داده و از روي خط مي گذرانند
مشکلات نوشتن صحيح حروف الفبا ( حرف نويسي ) گاهي برخي دانش اموزان حروف را بيش از حد بزگ ئ يا کوچک مي نويسند ودر برخي موارد خطوط مستقيم ( افقي يا عمودي ) را به حالت قوس دار مي نويسند ويا بالعکس
مشکلات نسخه برداري صحيح از کلمات ( رو نويسي ) بعضي دانش اموزان ممکن است حروف سازنده ي کلمه را با فاصله ي زياد بنويسند مثل (( آ ز ا د ي )) يا اين که حروف را بيش از حد به هم نزديک کرده و صورت کلي کلمه را مخدوش نمايند بسياري از دانش اموزان در نوشتن حروف پيوسته که نيازمند حرکت هاي ظريف و دقيق و هماهنگ است با مشکلات جدي اي رو به رو شوند برخي از انان نمي توانند پس از نوشتن يک حرف بلافاصله به نوشتن حروف ديگر بپردازند به واسطه ي مشکلاتي که درنوشتن وجود دارد خطا هايي در نوشتن به وجود مي آيد
خطا هاي متداول در نوشتن
الف) کج نويسي بيش از حد که به دلايل متعددي مثل بسيار نزديک بودن بازو به بدن و بسيار سفت گرفتن شست و دور بودن خيلي زياد نوک قلم از انگشتان و صحيح نبودن جهت کاغذ و درست نبودن جهت حرکت قلم اتفاق مي افتد
ب) راست نويسي بيش ازحد: عواملي مثل بسيار دور بودن بازو ازبدن وبسيار نزديک بودن انگشتان به سرقلم-هدايت قلم به تنهايي توسط انگشت سبابه – نا صحيح بودن جهت کاغذ در ايجاد ان موثر مي باشد
پ ) پرفشار نوشتن که بر اثر فشار دادن بيش از حد انگشت سبابه و استفاده از قلم نا مناسب
ت ) کم رنگ نويسي بيش از حد به عواملي مثل بيش از حد کج يا راست نگه داشتن قلم و چرخش نوک قلم به يک سمت و قطر بيش از حد قلم بستگي دارد
ث ) زاويه دار نويسي بيش از حد : به دليل سفت بودن بيش از حد شست و بيش از حد شل نگه داشتن قلم و حرکت بيش از حد قلم اتفاق مي افتد
ج ) نامرتب نويسي بيش از حد که چهار علت مهم براي اين مورد و جود دارد که شامل نبود ازادي حرکت يا حرکت بيش از حد کند دست و محکم گرفتن قلم و در نهايت نا درست يا ناراحت بودن وضعيت مي باشد
چ ) فاصله گذاري بيش از حد که به واسطه ي پيشرفت بيش از حد سريع قلم به سمت چپ و حرکت بيش از حد و سريع جانبي ايجاد مي شود
روش هاي ترميمي
قبل از فرا گيري نوشتن طراحي تصوير ها ي با قلم مو و انگشت دست روي شن و .... به امادگي قبل از نوشتن منجر مي شود
* در مرحله ي اول تعليم خط بهتر است که نمونه هاي حروف و کلمات از تخته يا چيز هاي ديگر ساخته شوند به طوري که نوآموزان بتوانند ان ها را لمس کنند زيرا اين عمل اشکال ان ها را در مغز کودکان تثبيت مي کند و نوشتنشان را برايشان اسان مي سازد همچنين سبب مي شود که کودکان با شوق و رغبت به يادگيري حروف و کلمات بپردازند
* پر رنگ نوشتن از روي متني که به صورت کمرنگ نوشته شده نيز به بهتر شدن خط کمک مي کند همچنين استفاده از کاغذ هاي پوستي و تمرين از روي کلمه ها يا حروف نوشته شده نيز براي اين منظور بهتر مي باشد
* اگر بچه ها فشار زيادي به کاغذ مي اورند مي توانيم از کاربن استفاده کنيم و از بچه ها بخواهيم طوري روي کاربن بنويسند که اثر زيادي از نوشته هاي انها روي ورقه ي زيرين نيفتد
* اگر بچه ها سرشان را زياد به دفتر نزديک مي کنند از ضعيف نبودن چشم ان ها با ارجاع به پزشک مطمئن شويد
* دقت کنيم بچه ها کاغذ را بيش از حد کج نگذارند تا از کج نويسي ان ها جلو گيري شود
* اگر کودکي کلمات را بيش از حد بزرگ يا کوچک مي نويسد مي توانيد اندازه ي متوسطي براي کلمات در نظر بگيريد و با گذاشتن خط فاصله بين کلمات از کودک بخواهيدفاصله ي تعيين شده را پر کند
* نا مرتب نوشتن تکاليف ممکن است به علت محدوديت حرکتي در دست باشد يا اين که مداد را بيش از حد محکم در دست مي گيرد يا وضعيت درستي در هنگام نوشتن ندارد با بر طرف کردن هر يک از اين علل دانش آ موز مي تواند خط بهتري داشته باشد
* سر مشق هايي را انتخاب کنيم که اعتماد به نفس دانش اموزان را تقويت کند براي اين منظوراز عبارت هاي آسان شروع مي کنيم
* دانش اموزان را تشويق کنيم تا باور هاي مثبتي در باره ي توانايي ها ي خود داشته باشند و ميان تلاش و ارزش ها ي فردي دانش آموزان ارتباط محکمي بر قرار کنيم و به ويژه انان را تشويق کنيم تا به تلاش خود اهميت بدهند هدف مي تواند اين باشد که دانش آموزان خوشنويسي را مهارتي مهم به شمار آورند.
* به دانش اموزان تکاليف و مسوليت هايي بدهيم که انجام انها برايشان جالب باشد و به اين وسيله علاقه و انگيزه براي صحيح نوشتن و زيبا نويسي را در کودکان تقويت کنيم
* همکاري والدين و اموزگاران در اين اموزش بسيار مهم است از والدين بخواهيم با در اختيار قرار دادن ابزا ر مناسب براي نوشتن و بازديد از نمايشگاه هاي خط و نقاشي خط دانش آموز و اموزگار را براي اموزش و فراگير ي بهتر اين مهارت ياري کنند
گفتم : خدايا همنشينم باش،
گفت : من مونس کساني هستم که مرا ياد کنند ؛
گفتم : چه آسان به دست مي آيي
گفت : پس آسان از دستم نده .
١- دستاوردهای سیاسی انقلاب اسلامی
الف- سیاست داخلی
1- حاکمیت اسلام بر پایه ولایت فقیه: هدف اصلی و اساسی ادیان الهی، رشد و تکامل بشر بر مبنای توحید از طریق دعوت به مبارزه با کفر و شرک و الهاد بوده است. قدرت‌های استکباری جهان برای چپاول دست‌رنج توده‌های محروم نغمه «جدایی دین از سیاست» را مطرح کردند و با این توطئه توانستند بر جنبه‌های فکری، فرهنگی، دینی و ملی جوامع اسلامی استیلا یافته، منابع مادی و ذخایر زیرزمینی آنها را به غارت ببرند و عجز و یأس را بر جوامع اسلامی حاکم گردانند.
پیروزی انقلاب اسلامی در ایران، بر چنین عقیده و نغمه‌ای خط بطلان کشید و نهضت اسلام را تبدیل به پدیده‌ای منسجم و جهانی نمود.
امام خمینی (ره) در ادامه قیام خود، تنها به مبارزه با حکومت‌های غاصب و ضد اسلامی اکتفا نکرد بلکه به منظور ایجاد حاکمیت الهی بر اساس موازین اسلام {در عمل} اصل مقدس «ولایت فقیه» را مطرح و زمام امور جامعه اسلامی را خود در دست گرفت و رهبری سیاسی- مذهبی را عینیت بخشید و توانست چهره مخدوش جهان اسلام را اصلاح کرده، تأثیر فوق العاده‌ای بر جهان اسلام و کشورهای جهان سوم بگذارد.[1]
2- سرنگونی استبداد 2500 ساله شاهنشاهی در ایران: یکی از افتخارات موهوم پادشاهان ایران، نظام کهن شاهنشاهی در ایران بود که خاندان پهلوی خود را وارث آن قلمداد می‌کرد. این خاندان برای از بین بردن فرهنگ اسلامی در کشور سعی می‌کرد با هزینه‌های گزاف از اموال و منابع این ملت ستمدیده فرهنگ شاهنشاهی را جایگزین فرهنگ اسلام بنماید، به این منظور جشن‌های متعددی از جمله جشن‌های 2500 ساله را آن هم با بدترین شکل فساد و فحشا برگزار کرد. تاریخ هجری را به تاریخ شاهنشاهی تبدیل کرد و با تعویض نام‌ها و نیز قوانین غیردینی در صدد محو دین از جامعه اسلامی ایران برآمد. امام خمینی (ره)، پس از سقوط رژیم شاهنشاهی در اولین پیام خود به ملت شریف ایران فرمودند: من به این پیروزی که برای ملت ایران پیدا شده است تبریک می‌گویم، یک شاهنشاهی ظالم دو هزار و پانصد ساله را شما ملت ایران با مشت و با همتی بزرگ و ایمانی راسخ سرنگون کردید و توجه به پشتیبانی‌هایی که از او می‌شد نکردید.[2]
پس از انقلاب اسلامی، احیای فرهنگ اسلامی و ارزش‌های آن مورد توجه قرار گرفت و علاوه بر مراکز آموزشی کشور رسانه‌های گروهی اعم از صدا و سیما، روزنامه ها، مجلات و حتی سینما، تئاتر و سایر وسایل هنری فرهنگی در جهت رشد فرهنگ جامعه اسلامی به کار گرفته شدند
3- ارتقای مشارکت سیاسی و آگاهی‌های مردم: برگزاری انتخابات در جوامع انقلابی آن هم در اولین ماه‌های بعد از انقلاب امری دور از انتظار است، چرا که با وجود توطئه‌های جهانی، ممکن است انتخابات آزاد باعث روی کار آمدن ضد انقلاب یا حداقل به دست گرفتن چند کرسی در مجلس شود. همچنین عدم برگزاری انتخابات نیز بهانه‌ای برای کوبیدن این جوامع از طرف مجامع استعماری می‌شود. امام خمینی (ره) با آگاهی‌های فراوانی که به مردم می‌دادند و با اعتمادی که به مردم داشتند، حاکمیت بر سرنوشت مردم را به خودشان سپردند که از جمله آنها انتخابات نظام جمهوری اسلامی، انتخابات قانون اساسی، انتخابات خبرگان، ریاست جمهوری و نمایندگان مجلس را که در همان سال اول انقلاب برگزار شد میتوان نام برد. این کار غیر مترقبه فقط به جهت حضور آگاهانه مردم در صحنه‌های متعدد انقلاب بوده است. امام خمینی (ره) با اشاره به این دستاورد عظیم فرمودند: نقطه روشنی که در این اواخر عمر برای من امید بخش است همین آگاهی و بیداری نسل جوان و نهضت روشنفکران است که با سرعت در حال رشد است.[3]
4- کسب استقلال و آزادی: علت اصلی عقب ماندگی و بدبختی مردم مسلمان جهان در سرسپردگی و وابستگی حکومت‌های آنها به استکبار می‌باشد و راه رهایی از این بدبختی کسب استقلال می‌باشد.
همان طوری که درباره هر فرد مسأله استقلال و عدم استقلال مطرح است درباره جامعه نیز چنین مسأله‌ای در سطحی بسیار بالاتر مطرح است. با یک نگاه سطحی به نقشه سیاسی جهان مشاهده می‌شود که بعضی از کشورها فرمانده هستند و بعضی فرمانبر. در کشور ما نیز قبل از انقلاب این وضع حاکم بود. غرب و به خصوص آمریکا با تاراج منابع اقتصادی ما به شکل‌های گوناگون کشور ما را به صورت مستعمره درآورده بود به طوری که در هیچ موردی ما به خود متکی نبودیم، ولی این ملت تصمیم گرفت با همتی مردانه قید و بندهای بندگی را پاره کند و استقلال سیاسی، اقتصادی، علمی، فرهنگی و فکری خودش را به دست آورد و خودش برای خودش فکر کند و تصمصم بگیرد[4]
ب- سیاست خارجی
1- اصل نه شرقی و نه غربی: از اصول مسلم و خدشه ناپذیر حاکم بر سیاست خارجی که در قانون اساسی جمهوری اسلامی نیز به آن تصریح شده، اصل «نه شرقی و نه غربی» است. زمانی که جهان به دو بلوک شرق و غرب تقسیم شده بود و شاه نیز به عنوان یکی از مهره‌های اصلی آمریکا درخاورمیانه، سیاست‌های تجاوزگرانه غرب و به خصوص آمریکا را پیاده می‌کرد، بقیه کشورهای مسلمان و جهان سوم نیز چاره‌ای نمی‌دیدند جز اینکه تحت سیطره یکی از دو قطب حاکم آن زمان قرار بگیرند. انقلاب اسلامی در چنین شرایط حساسی با شعار نه شرقی و نه غربی نظام سلطه در جهان را در هم شکست و در مقابل دشمنان چون کوهی استوار ایستاد و استقلال خود را حفظ کرد. امام راحل درباره این سیاست می‌فرمایند: «ما نه تحت حمایت آمریکا و نه تحت حمایت شوروی و نه تحت حمایت هیچ قدرتی نیستیم... آن چیزی که شما می‌خواستید جمهوری اسلامی بود. آن چیزی را که شما می‌خواستید نه شرقی و نه غربی بود و این حاصل است، این را حفظش کنید.»[5]
2- تحقیر آمریکا: جنایات و ستمگری‌های آمریکا نسبت به مردم ایران چه قبل و چه بعد از انقلاب آن قدر زیاد هست که امام خمینی (ره) از آمریکا به عنوان شیطان بزرگ یاد می‌کردند. به همین جهت مبارزه با این غول استعمارگر همواره یکی از اصول عمده سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در طول مبارزات ملت قهرمان ایران بوده است.
در طول نیم قرن گذشته هیچ حادثه‌ای به اندازه انقلاب اسلامی نتوانسته به حیثیت بین‌المللی آمریکا ضربه وارد کند. سقوط رژیم شاهنشاهی – که به عنوان مدافع و حافظ منافع آمریکا در منطقه عمل می‌کرد – اخراج ده‌ها هزار کارشناس و مستشار آمریکایی از ایران، خروج از «پیمان سنتو» که برای حفظ منافع آمریکا تشکیل شده بود، اشغال لانه جاسوسی و دستگیری دیپلمات‌های جاسوس و ده‌ها نمونه دیگر از جمله موارد تحقیر آمریکاست. نامشروع اعلام کردن اسرائیل و به رسمیت نشناختن مذاکرات صلح خاورمیانه و اعلام مبارزه تا سرنگونی این رژیم غاصب که از حمایت‌های همه جانبه غرب و به خصوص آمریکا برخوردار است از دیگر محورهای اصلی سیاست خارجی جمهوری اسلامی به شمار می‌رود. تا جایی که حتی ورزشکاران ایرانی نیز حاضر به مصاف با ورزشکاران رژیم صهیونیستی در میدان‌های ورزشی نیستند. مقابله علنی و آشکار آمریکا علیه انقلاب اسلامی ایران نتیجه این ضربات پیاپی است که به حیثیت بین المللی آمریکا وارد شده است.
3. حمایت از آزادیخواهان: یکی دیگر از دستاوردهای سیاست خارجی جمهوری اسلامی، چرخش به سوی جهان عدم تعهد و حمایت از نهضت‌های آزادی بخش است.
علت اصلی عقب ماندگی و بدبختی مردم مسلمان جهان در سرسپردگی و وابستگی حکومت‌های آنها به استکبار می‌باشد و راه رهایی از این بدبختی کسب استقلال می‌باشد
2- دستاوردهای فرهنگی انقلاب اسلامی
الف- نفی مظاهر فرهنگی غرب و مقابله با تهاجم فرهنگی
استعمار نو شگردهای خود را برای غارت اموال و منابع کشورهای جهان سوم بر پایه سلطه فرهنگی استوار ساخته است. بیگانه ساختن مسلمانان از فرهنگ اصیل اسلامی از بارزترین توطئه‌های استعمارگران در تثبیت سلطه بر کشورهای اسلامی بوده است.
امام خمینی (ره) با درک عمیق از علل عقب‌ماندگی مسلمانان آنها را چنین مورد خطاب قرار می‌دهد: «چنان غرب در نظر یک قشری از این ملت جلوه کرده است که گمام می‌کنیم غیر از غرب، دیگر هیچ چیز نیست این وابستگی فکری، عقلی و مغزی غربی منشأ اکثر بدبختی‌های ملت‌ها و ملت ما نیز هست.»[6]
پس از انقلاب اسلامی، احیای فرهنگ اسلامی و ارزش‌های آن مورد توجه قرار گرفت و علاوه بر مراکز آموزشی کشور رسانه‌های گروهی اعم از صدا و سیما، روزنامه ها، مجلات و حتی سینما، تئاتر و سایر وسایل هنری فرهنگی در جهت رشد فرهنگ جامعه اسلامی به کار گرفته شدند.
یکی از مظاهر بارز مقابله با تهاجم فرهنگی غرب، تلاش در جهت تحقق عدالت اجتماعی در ایران بود. شرکت‌های چند ملیتی با غارت منابع داخلی ما (اعم از نیروی کار، مواد اولیه ارزان و...) فقر و تنگدستی را بر سراسر کشور ما گسترده بودند. در داخل کشور نیز مرفهین بی درد و وابسته به نظام طاغوت، سرمایه‌های کشور را در دست داشتند. در این کشور حاکمیت سرمایه و سرمایه داری برقرار بود. دستاورد انقلاب در این زمینه دگرگون ساختن ملاکهای برتری اجتماعی از بعد اقتصادی به تقوا بود. حضرت امام خمینی (ره) بارها با ذکر رنج‌های بیشماری که بر اقشار محروم اجتماع رفته اصرار داشتند که بزرگترین افتخار در نظام اسلامی خدمت به محرومین است.
یکی دیگر از دستاوردهای فرهنگی انقلاب، مشخص شدن جایگاه واقعی زن مسلمان در خانه و اجتماع بود. بر اساس خود باختگی فرهنگی و رواج ارزش‌های غربی در عصر پهلوی، هویت اسلامی زن مسلمان ایرانی مورد تهدید واقع شده بود.
در جامعه به تدریج فرهنگ برهنگی و بی‌عفتی رواج می‌یافت و از فعالیت‌های اجتماعی و مفید زنان کاسته می‌شد.
پس از انقلاب اسلامی جایگاه زن در جامعه اسلامی تبیین شد و همانگونه که زنان در جریان انقلاب فعالیت داشتند پس از انقلاب به جایگاه واقعی که مسئولیت در برابر مصالح اجتماعی و سیاسی جامعه و حضور فعال در صحنه‌های مختلف بود دست یافتند.[7]
جنایات و ستمگری‌های آمریکا نسبت به مردم ایران چه قبل و چه بعد از انقلاب آن قدر زیاد هست که امام خمینی (ره) از آمریکا به عنوان شیطان بزرگ یاد می‌کردند. به همین جهت مبارزه با این غول استعمارگر همواره یکی از اصول عمده سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در طول مبارزات ملت قهرمان ایران بوده است
ب- عمومی شدن آموزش و ارتقای سطح علمی جامعه
پیش از پیروزی انقلاب اسلامی ایران به رغم هیاهوهای زیادی که در تبلیغ رشد فرهنگی کشور و مبارزه با بیسوادی می‌شد درصد بسیار زیادی از مردم ایران حتی در شهرها بیسواد بودند. در نظام جمهوری اسلامی به خصوص پس از پایان جنگ نهضت مدرسه‌سازی و افزودن فضای آموزشی به وسیله دولت رشد شتابنده‌ای یافت به طوری كه هر ساله بیش از صدهزار مترمربع به فضای آموزشی کشور اضافه می‌گردد. نهضت سوادآموزی در با سواد کردن میلیون‌ها نفر که از نعمت خوانده و نوشتن محروم بودند موفقیت چشمگیری داشته است. تعداد دانشجویان که قبل از انقلاب 160 هزار نفر بودند، اکنون به بالای یک میلیون نفر رسیده است که این آمار، نشان از رشد فرهنگی مردم و آموزش نیروهای متخصص و مورد نیاز کشور دارد.
در راستای همین رشد فرهنگی، قدرت ابتکار و خلاقیت اقشار ملت به ثمر نشسته به طوری که جهان هر ساله شاهد پیروزی‌های نخبگان ایرانی در رشته‌های
[1]. انقلاب و ریشه‌ها، حبیب الله طاهری، ص 245-259.
[2] . صحیفه نور، ج5، ص 75.
[3] . صحیفه نور، ج1، ص 220.
[4]. پیرامون انقلاب اسلامی، شهید مطهری، ص 159-160.
[5]. صحیفه نور، ج17، ص62-63.
[6]. جمهوری اسلامی، 13/10/58.
[7]. رسالت، 13/10/71.
منبع : تبیان
کرم ابریشم چگونه پرورش می یابد؟
الف – خروج از تخم . در شرایط عادی 13 روز طول می کشد که کرم از تخم بیرون بیاید .
ب – کرم جوان . سنین کرم جوان 11 روز طول می کشد ، او از برگ درخت توت تغذیه می کند و هیچ غذایی را نمی خورد.
ب - کرم بالغ . طول دوران بلوغ 15 تا 16 روز است که در پایان این دوره کرم ها از اشتها افتاده واز تغذیه باز می مانند جثه آنها کوچک شده و به رنگ زرد و شفاف درمی آیند که دراین زمان با گذاشتن وسایل پیله تنی بر روی کرمها موجبات تنیدن پیله فراهم می آید
ج – تشکیل پیله : ابتدای هرتابستان پروانه کرم ابریشم ازپیله خارج می شود پروانه ماده پس ازجفت گیری ۴۰۰ تخم کوچک می گذارد طی تقریبا دوهفته یک کرم ابریشم ۳میلی متری ازتخم خارج می شود به آنها برگ درخت توت سفید داده می شود و ...
دو قطره آب که به هم نزدیک شوند، تشکیل یک قطره بزرگتر میدهند اما دوتکه سنگ هیچگاه با هم یکی نمی شوند! پس هر چه سخت تر و قالبی تر باشیم ،فهم دیگران برایمان مشکل تر، و در نتیجه امکان بزرگتر شدنمان نیز کاهش می یابد. آب در عین نرمی و لطافت در مقایسه با سنگ،به مراتب سر سخت تر، و در رسیدن به هدف خود لجوجتر و مصمم تر است. سنگ، پشت اولین مانع جدی می ایستد. اما آب... راه خود را به سمت دریا می یابد. در زندگی، معنای واقعی سرسختی، استواری و مصمم بودن را، در دل نرمی و گذشت باید جستجو کرد. گاهی لازم است کوتاه بیایی. گاهی نمیتوان بخشید و گذشت...اما می توان چشمان را بست و عبور کرد. گاهی مجبور می شوی نادیده بگیری.
تعداد صفحات : 6
درباره ما
من آب می شوم چون دانه های برف من آب می شوم حتی بدون حرف درپای سرو قامت آن کس که مثل سرو آزاد وبی تکلف وبی ریاست چشمم نه برکسی است که تقدیر می کند بیمم نه از کسی است که تحقیر می کند من یک معلمم
اطلاعات کاربری
آزمون پایه دومنویسندگان
آمار سایت
کدهای اختصاصی